Na początku była szkoła, czyli o poznawaniu rynku pracy od najmłodszych lat

Jeśli porównamy życie do podróży, rynek pracy to kolejny etap, w którym próbuje się odnaleźć absolwent systemu edukacji. Czy w walizce wyniesionej ze szkoły i domu rodzinnego znajdzie umiejętności, wiedzę i postawy, które pomogą mu miękko wylądować w nowym środowisku? A może odczuje niedobór podstawowych kompetencji, które opóźnią lub nawet uniemożliwią mu satysfakcjonującą wędrówkę po rynku pracy?

Nawet jeśli doświadczeń z dzieciństwa i lat szkolnych nie opisujemy w naszym CV, stanowią one niewidzialny fundament życiorysu i wyborów zawodowych. **Na profil kompetencyjny kandydata do pracy wpływa nie tylko to, co działo się po ukończeniu szkoły, ale również w dużej mierze środowisko, w którym się wychował, i system edukacji, który kształtował jego nawyki i przekonania przez kilkanaście lat.**

Warto wiedzieć, że postawy decydujące o wyborze przyszłej pracy kształtują się bardzo wcześnie. Już w przedszkolu dzieci zaczynają się orientować, że w przyszłości będą pracować, tak jak ich rodzice. Od tego czasu wykształcają w sobie stereotypowe przekonania dotyczące rynku pracy i swojej w nim roli. I mimo że z wiekiem poznają coraz więcej możliwych ścieżek kariery, jednocześnie bardzo wiele z nich odrzucają – nie tylko te sprzeczne z zainteresowaniami czy mocnymi stronami, ale również te, które w ich odczuciu nie pasują do ich płci czy statusu społecznego^^1^^. Nie bez winy pozostają stereotypy utrwalane przez najbliższe otoczenie, a wchłaniane jak gąbka przez młodego człowieka, np. opinie, że inżynieria nie jest dla kobiet lub że szkoła branżowa to wybór słabszych uczniów. **Opcje zawodowe odrzucone w dzieciństwie rzadko są ponownie brane pod uwagę w dalszym życiu.**

Innym aspektem – z jednej strony oczywistym, z drugiej zaś odkrywczym – jest to, że **dzieci i młodzież, myśląc o swojej przyszłej karierze, zwykle ograniczają się do wskazywania zawodów, z którymi stykają się na co dzień osobiście lub w mediach**. Największe dotychczasowe badanie aspiracji zawodowych dzieci w wieku wczesnoszkolnym, „Drawing The Future” z 2018 r., pokazało, jak niedopasowane są marzenia młodych ludzi do potrzeb rynku pracy^^2^^. W Wielkiej Brytanii aż jedno na pięcioro dzieci przewiduje dla siebie karierę sportowca. Ponieważ do 11 r. ż. w wyobrażeniach dzieci o pracy dominuje fantazja i nieskrępowana wyobraźnia, nie są to zaskakujące wyniki. Gdy jednak spojrzymy na wnioski z badania OECD z 2020 r., w którym analizowano plany karierowe 15-latków z 41 krajów, okazuje się, że oczekiwania starszej młodzieży są równie nierealistyczne. Ponad połowa 15-latków na świecie (również w Polsce) deklaruje, że będzie pracować w jednym z dziesięciu najbardziej popularnych zawodów^^3^^, nie biorąc pod uwagę setek innych opcji. Taki scenariusz nie ma szans realizacji, o czym możemy się przekonać chociażby analizując statystyki Głównego Urzędu Statystycznego dotyczące zatrudnienia według branż^^4^^.

Może być jednak inaczej. Warto już od wczesnych lat pokazywać młodym ludziom, że rynek pracy jest pełen ciekawych możliwości, których jeszcze nie rozważali, w myśl zasady, że **nie można aspirować do przyszłości, o której istnieniu się nie wie**. 

Karierowa edukacja młodzieży leży również w interesie pracodawców. Bez niej na biurku rekruterów nie wyląduje wiele potencjalnie wartościowych aplikacji, ponieważ osoby, które w młodości nie będą miały okazji poznać danej branży, z dużym prawdopodobieństwem nigdy do niej nie trafią (lub dowiedzą się o niej z dużym opóźnieniem). 

Rolą przemyślanego doradztwa edukacyjno-zawodowego – prowadzonego w domu rodzinnym i instytucjach edukacyjnych od najmłodszych lat, a jako obowiązkowe zajęcia od ostatnich klas szkoły podstawowej^^5^^ – jest **przybliżanie dzieciom rynku pracy i przygotowywanie ich do wcześniej wspomnianego miękkiego lądowania w przyszłości.** Absolutnie nie chodzi o to, aby już w przedszkolu czy pierwszych klasach podstawówki dzieci decydowały o wyborze przyszłego zawodu, ale aby już na wczesnym etapie życia rozwijały w sobie proaktywną postawę wobec pracy. 

Według obowiązującego od 2019 r. rozporządzenia w sprawie doradztwa zawodowego^^5^^, młodzi ludzie od jak najwcześniejszych lat powinni:

Poszerzanie horyzontów w szkole może się odbywać na wiele sposobów, np. poprzez zapraszanie do klasy przedstawicieli różnych profesji, którzy swoimi zawodowymi historiami zaprzeczają stereotypom, czy organizowanie wycieczek przybliżających uczniom odmienne środowiska pracy (biuro, magazyn, hala produkcyjna, teren). 

Ponieważ nie jest możliwe fizyczne spotkanie z przedstawicielami wszystkich potencjalnych branż, warto korzystać z zasobów internetowych. Obecnie, jak nigdy wcześniej, mamy okazję wirtualnie zajrzeć za kulisy wielu zawodów, zamiast polegać jedynie na wskazówkach najbliższych nam osób.

Aby pomóc dzieciom i młodzieży – a także nauczycielom – w odkrywaniu świata zawodów, stworzyliśmy Mapę Karier ([https://mapakarier.org](https://mapakarier.org/)). **Dzięki tej bezpłatnej stronie internetowej młodzi ludzie mają szansę poznać kilkaset potencjalnych ścieżek kariery oraz dowiedzieć się, jaka droga edukacyjna do nich prowadzi.** Każdy zawód opisany jest zarówno w wersji męskiej, jak i żeńskiej. To świadoma decyzja, aby nie powielać szkodliwych stereotypów. Świat szybko się zmienia i nietrudno dziś znaleźć zarówno mężczyzn wykonujących zabiegi kosmetyczne, jak i kobiety kierujące budowami.

W odnalezieniu ścieżek kariery najbardziej zgodnych z oczekiwaniami pomaga [Filtr preferencji](https://mapakarier.org/filtr-preferencji/). Funkcjonalność ta, w łatwy i intuicyjny sposób, umożliwia młodym ludziom odrzucenie zawodów, które nie są dopasowane do ich zainteresowań, aby z pozostałych uczynić pole planowania przyszłej ścieżki zawodowej. Z kolei wywiady z cyklu [#ZawodowyStream](https://mapakarier.org/zawodowystream) umożliwiają młodzieży poznanie przedstawicieli ciekawych branż, którzy chętnie opowiadają o kulisach swojej pracy.  

Aby jeszcze mocniej powiązać Mapę Karier z rynkiem pracy, w opisach zawodów wprowadziliśmy sekcję „[Potencjalni pracodawcy”](https://mapakarier.org/sciezki-kariery/904/k/redaktorka-wydawnicza/m/redaktor-wydawniczy/potencjalni-pracodawcy/). Tak, jak w zakładce „Przedmioty szkolne” tłumaczymy, do czego w danym zawodzie przydaje się znajomość matematyki czy historii, tak w zakładce poświęconej pracodawcom **pokazujemy, jakie firmy i instytucje zatrudniają specjalistów o opisanych przez nas kompetencjach.** Wszystko po to, by młodzi ludzie mogli budować swoją ścieżkę edukacyjno-zawodową w oparciu o jak najpełniejsze informacje. Przeważnie uczniowie  z łatwością rozpoznają logotypy różnych firm, ale nie potrafią dostrzec za nimi ludzkiej pracy oraz konkretnych umiejętności. 

Wiemy, że dzisiejsza młodzież będzie zaangażowana w rynek pracy różniący się od aktualnego. W kolejnych dekadach pojawią się m. in. nowe, pożądane przez pracodawców kompetencje i niestandardowe formy zatrudnienia. Dlatego w Mapie Karier opisujemy również tzw. **zawody przyszłości, czyli ścieżki kariery, które jeszcze nie istnieją lub pojawiły się niedawno, odpowiadając na rodzące się zapotrzebowanie związane z trendami społecznymi, technologicznymi czy środowiskowymi.** Chcemy, aby eksploracja zawodów przyszłości była punktem wyjścia do refleksji nad zmieniającym się światem. Opisane przez nas zawody przyszłości to m. in.: [biolog starzenia](https://mapakarier.org/paths/occupation/1703/biolog-starzenia/male), [cyfrowy krawiec](https://mapakarier.org/paths/occupation/1673/cyfrowy-krawiec/male), [konserwator dronów](https://mapakarier.org/sciezki-kariery/1364/k/konserwatorka-dronow/m/konserwator-dronow/) czy [terapeuta końca życia](https://mapakarier.org/paths/occupation/1267/terapeutka-konca-zycia/fem).

Mapa Karier jest stroną internetową polecaną i wykorzystywaną na co dzień w tysiącach szkół w całym kraju. Jesteśmy organizacją non-profit, a naszą misją jest wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i wsparcie w realizacji ich potencjału. Aby to osiągnąć, współpracujemy z osobami i instytucjami, które pragną przyczyniać się do poszerzania wiedzy dzieci i młodzieży o współczesnym rynku pracy i najróżniejszych branżach.

Ponad jedna trzecia dorosłych Polaków twierdzi, że gdyby mogła jeszcze raz pokierować swoją ścieżką kariery, dokonałaby innych wyborów^^6^^. Są to osoby, które nie wykorzystują w pełni swojego potencjału, generując trudne do oszacowania straty zarówno na poziomie osobistym, jak i dla całej gospodarki. I choć nie wszystkich niepowodzeń karierowych da się uniknąć dzięki edukacji (bo niektórych życiowych porażek czy lekcji trzeba po prostu doświadczyć na sobie), to nie ulega wątpliwości, że wybory dokonywane bardziej świadomie i w oparciu o większą wiedzę, są znacznie korzystniejsze.

Gorąco zachęcamy Ciebie jako rodzica, ale również jako przedstawiciela rynku pracy, do angażowania się w doradztwo edukacyjno-zawodowe – zarówno prywatnie, w domu, jak i we współpracy ze szkołą Twojego dziecka. Zapraszamy Cię również do współtworzenia Mapy Karier. Jeśli masz pomysł na nową funkcjonalność na stronie, dodanie [nowej ścieżki kariery](https://mapakarier.org/paths) do naszej bazy lub Twoja instytucja chciałaby z nami [współpracować](https://mapakarier.org/cooperation) - napisz do nas na adres [kontakt@mapakarier.org](mailto:kontakt@mapakarier.org).

Działajmy razem, aby zmieniać edukację na lepsze i pomagać młodym ludziom w jak najlepszym odnalezieniu się na rynku pracy przyszłości.

Artykuł pojawił się również na [blogu firmy Staffly](https://staffly.pl/blog-o-technologii-i-psychologi-w-hr/).

Inne artykuły, które mogą Ci się spodobać: 

Przyszłość Twojego dziecka jest ważna, ale Twój dobrostan również!

Masz w domu nastolatka pełnego skrajnych emocji? Twoje dziecko stoi u progu podejmowania decyzji edukacyjno-zawodowych, co wywołuje stres u każdego członka Waszej rodziny? Jak możesz pomóc sobie – drogi Rodzicu, aby podążając za presją wychowania mądrego i szczęśliwego dziecka, równocześnie nie zapomnieć także o własnych potrzebach? 

Priorytetem większości rodziców niewątpliwie jest to, aby wychować dziecko na szczęśliwego, zaradnego i wartościowego człowieka. Jako Rodzice skupiamy się więc na tym, aby swojemu potomkowi zapewnić wszystko, co będzie sprzyjało jego zdrowemu rozwojowi – przede wszystkim miłość i wsparcie. Jednocześnie dbamy też o to, aby umożliwić mu pielęgnowanie zainteresowań i pasji poprzez różnorodne formy – dodatkowe zajęcia, poznawanie nowych miejsc, stwarzanie warunków do spędzania czasu w sposób kreatywny. Staramy się więc proponować liczne aktywności, zarówno realizowane wspólnie, jak i przeznaczone wyłącznie dla dziecka. Mamy poczucie, że wypełniając młodemu człowiekowi wolną przestrzeń, zaspokajamy jego potrzeby poznawcze, chronimy przed nudą lub bezproduktywnym spędzaniem czasu. 

Wszystkie te działania z pewnością mają na celu korzystnie wpłynąć na szeroko rozumiany rozwój naszego dziecka. Poprzez liczne formy aktywności wzmacniają się też jego kompetencje, które przydadzą mu się w przyszłości. Czy jednak w codziennym zgiełku związanym z nadmiarem obowiązków i brakiem wolnego czasu, nie zapominamy niekiedy, że dbając o potrzeby naszej latorośli, zapominamy o własnych? Gdzie - w tym całym zgiełku - jest miejsce dla Ciebie, drogi Rodzicu? 

Mówi się, że **szczęśliwy rodzic to szczęśliwe dziecko**. Być może uważasz, że to jedynie slogan pozbawiony znaczenia? Żeby rozwiać te wątpliwości spróbujmy wyobrazić sobie matkę lub ojca, którzy walczą z depresją. Każdy dzień niesie dla nich serię wyzwań, które dla większości z nas stanowią zwykłą rutynę - przygotowanie dziecka do szkoły, zrobienie zakupów, ugotowanie obiadu, dopilnowanie aby nasza pociecha odrobiła lekcje….ot zwykłe codzienne obowiązki. Dla osoby pogrążonej w depresji tego typu zadania bywają jednak wysiłkiem ponad jej możliwości. W obliczu walki o własny dobrostan emocjonalny, nie myśli więc o dodatkowych przyjemnościach jak wspólna zabawa z dzieckiem, zapewnienie mu chwil pełnych radości i pozytywnej energii. Choć wciąż dba o jego potrzeby – odprowadza na dodatkowe zajęcia, pozwala na spotkania z przyjaciółmi, płaci za wyjazdy. Jakie są jednak szanse na to, że przy takim funkcjonowaniu przez dłuższy czas, dziecko nie odczuje skutków apatii własnego rodzica? W jaki sposób ,,smutny” rodzic może wychować szczęśliwe dziecko? 

Zobrazowana historia to rzecz jasna skrajny przykład, jednak czasem warto sięgnąć po mocny argument, aby osiągnąć efekt. **Co zatem warto zrobić, aby nie stać się ,,smutnym” rodzicem?**

Każdy z nas ma prawo do gorszego dnia - to oczywiste. Jesteśmy ludźmi, mamy emocje, na co dzień zmagamy się z różnorodnymi trudnościami:

*– ,,skąd wziąć pieniądze na wakacje?”,*

*– ,,znowu korek – spóźnię się!”,*

*– ,,kolejny raz przyniósł jedynkę z matematyki! co ja mam z nim zrobić?”*

Drobne problemy życia codziennego często przysłaniają nam zdrowy rozsądek, wywołując chwilowe pogorszenie nastroju.  

Siłą rzeczy młody człowiek staje się świadkiem rozmaitych zmagań swoich opiekunów. **Nie ma sensu tworzyć mu utopijnej wizji rzeczywistości** i niezależnie od sytuacji siłą przyklejać wymuszony uśmiech do twarzy. **W końcu dziecko musi mieć świadomość, że życie to nie tylko zabawa i wszechobecna idylla**. Co więcej - pomimo naszych starań tuszowania złości, smutku czy frustracji, młody człowiek prawdopodobnie intuicyjnie wyczuje, że rodzica coś trapi. 

Warto jednak zadbać o siebie na tyle, żeby nasza latorośl miała szansę czerpać od nas jak najwięcej ciepła i pozytywnej energii, na czym skorzystają wszak obie strony.

Jaka jest zatem recepta na bycie ,,szczęśliwym rodzicem”? Tego nie wiemy na pewno, ale z czystym sumieniem jestem w stanie podpowiedzieć Ci jakie kroki warto wykonać.  

Choć czasu już nie cofniesz, to pamiętaj, że **d****obra relacja z dzieckiem, wybudowana na trwałej podstawie wzmocni Twoje poczucie komfortu i pewność siebie.** Nastolatek to osoba, która coś już wie, umie i zdecydowanie sporo rozumie. Warto dbać o tę więź i na bieżąco ją pielęgnować. Jeśli młody człowiek dostrzeże starania i poczuje się traktowany poważnie, jego poziom zaufania do nas prawdopodobnie wzrośnie. Co za tym idzie - **skorzysta na tym nasza współpraca, co pomoże uniknąć licznych czasochłonnych nieporozumień,** które – no właśnie – niepotrzebnie zabierają nam czas i wysysają energię, a tę przecież można spożytkować w bardziej produktywny sposób. Zatem – **traktuj poważnie swoje dziecko, a uwolnisz się ze szponów ciągłej walki i konfliktów.** 

Jako rodzic z pewnością angażujesz się w budowanie dobrej relacji z dzieckiem, choć być może czujesz, że mógłbyś/mogłabyś robić jeszcze więcej (więcej zarabiać, częściej ćwiczyć, lepiej się odżywiać itp. itd.) **Zauważaj i doceniaj dobre rzeczy, które robisz dla dziecka i Waszej relacji.** Nie licytuj się sam ze sobą - to co robisz, zapewne robisz dobrze, o ile wkładasz w to serce. 

Każdy ma prawo do odczuwania pełnego pakietu emocji. Od radości, po niepewność, frustrację, czy nawet złość. Nie bójmy się tego, że jesteśmy ludźmi. **Zaakceptuj zatem swoje emocje, daj sobie prawo do ich odczuwania, ale też postaraj się do nich nie przywiązywać**. Rozkładanie na części pierwsze porannej kłótni z dzieckiem, czy bezustanne analizowanie przyczyn niedopełnienia jakiegoś obowiązku nie pomoże Ci ruszyć do przodu. Życie toczy się dalej. 

Pamiętaj, że nastolatek to nie małe dziecko, które trzeba pilnować na każdym kroku. Skoro ma przestrzeń na swoje zainteresowania czy dodatkowe zajęcia, to Ty też masz do tego prawo! **Znajdź czas na własne pasje i na to co sprawia Ci przyjemność.** Być może porzuciłeś/aś jakieś hobby na poczet bezgranicznego wejścia w rolę rodzica? Przypomnij sobie co Cię relaksuje lub zwyczajnie wywołuje pozytywne emocje – długie spacery, siłownia, dobra książka, spotkania z przyjaciółmi… **Pamiętaj o zasadzie – szczęśliwy rodzic to szczęśliwe dziecko!** 

Jak już wspomnieliśmy wyżej – świat idzie do przodu. **Staraj się więc być** **w miarę na bieżąco z możliwościami, jakie daje otoczenie, zarówno to edukacyjne i zawodowe, jak i to związane bezpośrednio z Twoim dzieckiem**. Młodzi ludzie lubią ,,być na czasie”, a rodzic, który nie rozumie ich światopoglądu, nie potrafi poruszać się po obszarze nowoczesnych technologii lub nie zna możliwości jakie daje przyszłość edukacyjna czy zawodowa, może stać się obiektem ich drwin. Staraj się śledzić na bieżąco nowoczesne trendy, zorientuj się jakie możliwości daje współczesny rynek edukacyjno-zawodowy (pomocny może okazać się artykuł Mapy Karier [Jak pomóc dziecku w wyborze szkoły ponadpodstawowej?](https://mapakarier.org/blog/136/jak-pomoc-dziecku-w-wyborze-szkoly-ponadpodstawowej/)), ale rób to w sposób dyskretny i nienachalny, aby nie wywoływać niepotrzebnych komentarzy – pozwól dziecku myśleć, że zwyczajnie jesteś na bieżąco, bo tak chcesz. Ta wiedza i umiejętności dadzą Ci poczucie bezpieczeństwa i uchronią przed ewentualnym nieporozumieniem z Twoim dzieckiem. 

**Nie biczuj się za ewentualne błędy lub kwestie, w których uważasz, że źle postąpiłeś/aś. Wyciągnij z nich wnioski i żyj dalej.** Pamiętaj jednak, że podobna zasada dotyczy Twojego dziecka – ono też ma prawo do pomyłek. Staraj się więc być w miarę możliwości wyrozumiały/ła. Szczere rozmowy i odrobina wsparcia prędzej czy później zaczną przynosić korzyści dla obu stron. Nie zapominaj jednak o stawianiu granic. Jeśli młody człowiek w kółko popełnia ten sam błąd, warto zadziałać konkretniej i wyciągnąć konsekwencje. Wbrew temu, co nam się wydaje - dzieci potrzebują jasnych granic. 

Jeśli czujesz, że sytuacja Cię przerasta, brakuje Ci pomysłów, energii, a Twoja więź z dzieckiem wydaje się wisieć na włosku, warto skorzystać z pomocy specjalisty – psychologa, terapeuty, doradcy zawodowego lub coacha.

Bezpłatne wsparcie z tego zakresu powinieneś/powinnaś uzyskać w instytucjach takich jak Ośrodki Interwencji Kryzysowej, poradnie zdrowia psychicznego lub poradnie psychologiczno-pedagogiczne (jeśli problem związany jest bezpośrednio z dzieckiem). 

Pamiętaj też, że nie jesteś jedynym rodzicem, który zmaga się z trudnościami. Niekiedy niezastąpione wsparcie uzyskujemy od osób borykających się z podobnymi problemami. Może warto zatem zajrzeć na jeden z portali parentingowych: [Akademia Rodziców Nastolatka](https://niebieskalinia.org/akademia-rodzicow-nastolatka/?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTAAAR2XvFep6s_zO69R1ww_iFZuh4JlCaOfyTTx4jSHXLctOAxiD3cOVqXVSUI_aem_YSDxmjvNXyCGwGbi1U8tmQ) lub [Parenteen](https://www.parenteen.pl/inspiracje-dla-rodzicow).

Niezależnie od sytuacji, zawsze warto wesprzeć się także fachową literaturą. Wielu rodziców, zmagających się z trudnościami wychowawczymi, ceni sobie pozycję pt. **,,Jak mówić do nastolatków, żeby nas słuchały. Jak słuchać, żeby z nami rozmawiały” A. Faber i E. Mazlish**. Jeśli jednak zależy Ci bardziej na zadbaniu o samego/samą siebie i własne emocje, polecam książkę pt. **,,Jak rozumieć, nazywać i regulować swoje emocje” autorstwa Olgi Daligi.** 

Rodzicu - daj sobie szansę na odczuwanie szczęścia!

Pamiętaj, że **Twój dobrostan emocjonalny ma ogromne znaczenie nie tylko dla Ciebie samego, ale także dla relacji z bliskimi Ci osobami**. Jeśli zadbasz o własne potrzeby i komfort psychiczny, zdecydowanie łatwiej poradzisz sobie z pielęgnowaniem zdrowych i wartościowych więzi z otoczeniem. Mahatma Gandhi powiedział kiedyś: **,,Chcesz zmieniać świat, zacznij od siebie”**. Zatem do dzieła! 

Masz pytania dotyczące artykułu? A może chciałbyś/chciałabyś podzielić się własnymi wskazówkami na temat tego jak jako rodzic nastolatka zadbać o siebie i własne potrzeby? Napisz do nas: [kontakt@mapakarier.org](mailto:kontakt@mapakarier.org)

Inne artykuły na blogu, które mogą Ci się spodobać:

10 wskazówek: jak wspierać nastolatka w wyborach karierowych? (wideo)

Jak wspierać, ale nie planować kariery za Twoje dziecko? Dlaczego lepiej unikać pytania „Kim chcesz zostać w przyszłości?” i o co pytać w zamian? Jak nauczyć nastolatka odróżniać fakty od opinii? Poznaj 10 praktycznych wskazówek od zespołu Mapy Karier i poczuj się pewniej w codziennych rozmowach z dzieckiem.

Wideo: 10 praktycznych wskazówek (29 minut)

Twoje dziecko nie wie, czym chce się zająć w przyszłości? A może wręcz odwrotnie: trudno Ci zaakceptować jasno sprecyzowane plany zawodowe Twojego dziecka?

Zapraszamy Cię do obejrzenia półgodzinnego nagrania, w którym pokazujemy, jak być wartościowym wsparciem dla nastolatka, który stoi przed trudnymi wyborami edukacyjno-zawodowymi:

https://www.youtube.com/embed/oMnWbCUE8qQ

Nagranie jest materiałem Instytutu Badań Edukacyjnych - Państwowego Instytutu Badawczego. 

Jeśli potrzebujesz informacji o tym, jak wspierać dzieci ze zróżnicowanymi potrzebami edukacyjnymi w wyborze szkoły i ścieżki kariery, zajrzyj do publikacji  [„Mapa drogowa. Jak(ą) wybrać ścieżkę edukacyjno-zawodową?”](https://ibe.edu.pl/pl/biblioteka-ibe/wspieranie-dostepnosci-edukacji-dla-dzieci-i-mlodziezy-biblioteka/3150-mapa-drogowa-jak-a-wybrac-sciezke-edukacyjno-zawodowa-material-informacyjny-dla-uczniow-ze-zroznicowanymi-potrzebami-edukacyjnymi-rodzicow-nauczycieli-specjalistow-i-doradcow-zawodowych) przygotowanej przez IBE.

Mamy nadzieję, że nagranie było dla Ciebie wartościowe! Jeśli chcesz się podzielić własnym doświadczeniem, napisz do nas: [kontakt@mapakarier.org](mailto:kontakt@mapakarier.org).

Inne artykuły w [Strefie Rodzica](https://mapakarier.org/strefa-rodzica), które mogą Ci się spodobać:

Dlaczego moje dziecko ma „doradztwo zawodowe” w planie lekcji?

Czym są zajęcia „doradztwa zawodowego" i w jaki sposób są realizowane w szkołach? Jaki jest cel tych lekcji i dlaczego doradztwo zawodowe jest tak ważne dla dzieci i młodzieży? Przeczytaj artykuł, by uzyskać odpowiedzi na te pytania.

„Doradztwo zawodowe” powszechnie wywołuje skojarzenie z urzędami pracy i wsparciem osób bezrobotnych w poszukiwaniu pracy. Jednak **w doradztwie zawodowym, z którym mamy do czynienia w systemie edukacji, wcale nie chodzi o doradzenie uczniowi, jaki ma wykonywać w przyszłości zawód**. Nie? To dlaczego ten przedmiot w szkole się tak nazywa? Dobre pytanie - też się nad tym zastanawiamy! Ta nazwa ma niewiele wspólnego z rzeczywistością, bo przecież skoro na lekcjach np. matematyki dzieci uczą się… matematyki, czyli tego, jak liczyć, to czy na lekcjach doradztwa zawodowego uczą się… doradztwa, czyli tego, jak udzielać rad innym? Oczywiście nie – **odkrywają na tych lekcjach swoje kompetencje i dowiadują, jak je rozwijać. Poznają różne zawody i uczą się o rynku pracy**. Dlatego współcześni doradcy wolą określać się *mentorami* lub *coachami kariery*, bowiem te nazwy podkreślają, że jest to proces skupiony raczej na słuchaniu i wspieraniu niż na udzielaniu rad.

Odkładając jednak na bok rozważania semantyczne – na razie **najpowszechniej stosowanym pojęciem jest doradztwo zawodowe lub edukacyjno-zawodowe**. Dotyczy ono zarówno dzieci, młodzieży, jak i dorosłych – czy to wchodzących dopiero na rynek pracy, czy szukających zmiany w swoim rozwoju zawodowym, ale w tym artykule skupiamy się na doradztwie adresowanym do dzieci i młodzieży. 

Istnieją różne definicje doradztwa, wszystkie jednak zgadzają się w tym, że jest to zorganizowany proces prowadzony przez wykwalifikowanego specjalistę, mający **pomóc w podjęciu decyzji o dalszym rozwoju edukacyjno-zawodowym.** Doradztwo ma sprawić, że **dokonany wybór będzie poparty znajomością siebie oraz wiedzą o rynku pracy i systemie edukacji.**

Z uwagi na dynamikę współczesnego świata, w tym sytuacji gospodarczej i rynku pracy, jest ogromnie ważna każda forma wsparcia, która sprawi, że młodzi ludzie będą lepiej przygotowani do odpowiedzi na pytania: *jaka szkoła?; jakie studia (i czy w ogóle)?; jaka ścieżka kariery (i czy tylko jedna); jaka praca?*

**Dla dociekliwych:** Jeśli chcesz sprawdzić, jakie dokładnie treści programowe realizowane są podczas lekcji doradztwa zawodowego i poprzez inne szkolne działania, znajdziesz je w [Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego](https://dziennikustaw.gov.pl/D2019000032501.pdf), a także w zakładce na naszej stronie: [Rozporządzenie o doradztwie zawodowym a Mapa Karier](https://mapakarier.org/rozporzadzenie-doradztwo-zawodowe/). 

Być może wiesz już, że **doradztwo edukacyjno-zawodowe stało się trwałym elementem systemu edukacji.** Od 2018 r. (gdy nastąpiła reforma edukacji przywracająca ośmioklasową szkołę podstawową) obowiązkiem szkół jest prowadzenie działań z zakresu doradztwa zawodowego. Powinny być one zaplanowane i zapisane w Wewnątrzszkolnym Systemie Doradztwa Zawodowego (który jest elementem statutu szkoły) oraz komunikowane rodzicom. 

**Działania w szkołach z zakresu doradztwa dostosowane są do wieku uczniów i etapu edukacyjnego.** 

Zgodnie z przepisami prawa oświatowego **w przedszkolach** mają charakter preorientacji zawodowej, która zapoznaje dzieci z wybranymi zawodami oraz pobudza i rozwija ich zainteresowania i uzdolnienia.

W **klasach I-VI szkół podstawowych** odbywa się orientacja zawodowa, czyli poznawanie przez uczniów różnych ścieżek kariery, kształtowanie pozytywnych postaw wobec pracy i edukacji oraz pobudzanie, rozpoznawanie i rozwijanie ich pasji i zdolności. 

Dopiero **w VII i VIII klasach szkół podstawowych, a także w szkołach ponadpodstawowych uczniowie realizują obowiązkowy przedmiot „doradztwo zawodowe”, prowadzony przez nauczycieli posiadających odpowiednie wykształcenie**. Są one jednak realizowane w niewielkim wymiarze godzin: 

Ponadto elementy doradztwa zawodowego powinni wprowadzać:

Jak widzisz, **działania doradcze powinni realizować wszyscy nauczyciele i specjaliści pracujący w szkole**. 

Ważną potrzebą zgłaszaną przez uczniów i rodziców jest możliwość odbycia indywidualnych konsultacji doradczych, ale w szkołach niestety brakuje etatów dla specjalistów, którzy mogą je poprowadzić. Zachęcam Cię do zapewnienia swojemu dziecku takiego wsparcia, bo staje się ono **coraz bardziej potrzebne młodym ludziom, szczególnie stojącym u progu ważnych decyzji edukacyjnych i zawodowych**. Więcej o tym, czego się spodziewać po współpracy z doradcą, przeczytasz w artykule [Jaka szkoła, jaki zawód - w czym pomoże Tobie i Twojemu dziecku doradca zawodowy?](https://mapakarier.org/blog/128/jaka-szkola-jaki-zawod-w-czym-pomoze-tobie-i-twojemu-dziecku-doradca-zawodowy/)

Warto pamiętać, że pierwszym (i często najważniejszym) doradcą zawodowym dziecka jest zawsze rodzic. **Możliwość otwartej rozmowy z najbliższymi dorosłymi przedstawicielami rynku pracy jest nieoceniona.** W procesie wspierania swojego dziecka zachęcamy Cię do korzystania z zasobów [Mapy Karier](https://mapakarier.org/), na której znajdziesz kilkaset szczegółowo opisanych [ścieżek kariery](https://mapakarier.org/sciezki-kariery/), a także innowacyjny [Filtr preferencji](https://mapakarier.org/filtr-preferencji/), który pomoże odnaleźć uczniom zawody, które najbardziej odpowiadają ich aktualnym potrzebom i oczekiwaniom. 

A może dostałeś już od szkolnego doradcy nasz [list do rodziców](https://mapakarier.org/assets/blog/downloads/list-do-rodzicow.pdf)? Wyjaśniamy w nim ideę lekcji doradztwa zawodowego oraz piszemy o tym, że skuteczne doradztwo oznacza sojusz rodziców i nauczycieli. Jeśli jesteś rodzicem ucznia z klasy VII, który rozpoczyna lekcje doradztwa, możesz przesłać szkolnemu doradcy ten artykuł: [Drogi rodzicu… - list o tym, dlaczego doradztwo zawodowe jest ważne](https://mapakarier.org/blog/59/drogi-rodzicu-list-o-tym-dlaczego-doradztwo-zawodowe-jest-wazne/). 

Zobacz, w jaki sposób opisaliśmy możliwość zaangażowania rodziców w szkolne doradztwo edukacyjno-zawodowe w opublikowanych przez naszą [fundację Katalyst Education](https://katalysteducation.org/) (twórca [Mapy Karier](https://mapakarier.org/)) [Rekomendacjach PowerED](https://power-ed.pl/dokumenty/Rekomendacje_PowerED_2021_Doradztwo_zawodowe_w_wyrownywaniu_szans_edukacyjnych.pdf) [„](https://mapakarier.org/blog/62/jak-poprowadzic-indywidualna-rozmowe-doradcza/)[Doradztwo zawodowe w wyrównywaniu szans edukacyjnych”](https://power-ed.pl/dokumenty/Rekomendacje_PowerED_2021_Doradztwo_zawodowe_w_wyrownywaniu_szans_edukacyjnych.pdf). O roli rodziców wspominamy przede wszystkim w rozdziale *1B. Angażowanie rad rodziców* oraz *2A. Współpraca z rodzicami*.

Jeśli chcesz podzielić się z nami swoją opinią lub refleksją, napisz do nas: [kontakt@mapakarier.org](mailto:kontakt@mapakarier.org)

**Marta Wrzosek** –  nauczycielka, pedagożka i doradczyni edukacyjno-zawodowa od 2012 r.; ekspertka w zakresie systemowego doradztwa zawodowego w edukacji; od 2020 r. współtworzy [Mapę Karier](https://mapakarier.org/); autorka m.in. [Praktycznego Poradnika „Indywidualne doradztwo zawodowe – rozmowa doradcza”](https://mapakarier.org/blog/62/jak-poprowadzic-indywidualna-rozmowe-doradcza/), współautorka rekomendacji [„PowerED – doradztwo zawodowe w wyrównywaniu szans edukacyjnych”](https://power-ed.pl/dokumenty/Rekomendacje_PowerED_2021_Doradztwo_zawodowe_w_wyrownywaniu_szans_edukacyjnych.pdf). Od 2023 r. prowadzi badania naukowe na temat koncepcji „zielonego doradztwa zawodowego” w Szkole Doktorskiej Uniwersytetu SWPS i ośrodku naukowo-badawczym "[Młodzi w Centrum LAB](https://www.facebook.com/groups/MlodziwCentrumLabSWPS/)".

Wskazówki dla rodziców dzieci i nastolatków od przedszkola do matury. Zasoby karierowe dla Twojego dziecka.

Strefarodzica

Blog dla rodziców

Najnowsze artykuły

Temat miesiąca

Odkrywaj zawody

Eksploruj Ścieżki kariery

Spacer po Mieście zawodów

Strefa Młodzieży

Zasoby dla Twojego dziecka

Zaangażuj się